بیماری های فصل تابستان / قسمت سوم

بیماریهایی که ما در فصل گرما با آنها روبرو هستیم متنوع و زیاد هستند. تابستان با ضعف سیستم گوارشی از راه می رسد و غذای جسم و روح ما کیفیت خود را از دست می دهد. گرما بدن را سست می‌کند و به تحلیل می‌برد. مسام سطح بدن را باز می‌کند و از این طریق روح و رطوبات بدن خارج می شوند و به خاطر همین بدن آسیب پذیر می‌شود. در فصل تابستان خصوصاً در مناطق گرمسیر باید بیشتر مراقب سلامتی بدن خود باشیم.

بیماریهای ناشی از غلبه صفرا

یک گروه از بیماریها هستند به نام گروه بیماریهای صفراوی که با تداوم گرمای تابستانه افزایش می یابند.

 در فصل تابستان به خاطر مزاج فصل که گرم و خشک است و به خاطر تحلیل شدیدی که در ذات خود دارد – رطوبات بدن انسان را به تحلیل می‌برد- حجم صفرای بدن افزایش پیدا خواهد کرد.

 از میان اخلاط همانطور که قدما و حکیمان کهن گفته اند در تابستان ما با گروه بیماری‌های صفراوی بیشتر مواجه خواهیم شد و نمونة این بیماری‌ها -یکی از شایعترین‌هایش- سردردهای صفراوی هستند.

سردرد صفراوی

اگر افراد گرمی و خشک در مزاج جبلی خود داشته باشند و فصل گرم و خشک هم از راه برسد و از طرفی در منطقة گرم و خشک هم ساکن باشند همه عوامل و اسباب تشدید می‌شود و اگر جوان هم باشند که مقطع گرم و خشک سن انسان است بیشتر مستعد به سردرد صفراوی می‌شوند.

 سردردهای صفراوی غالبا با نوعی از حرارت همراه است. یعنی فرد علاوه بر اینکه سردرد دارد یک نوع داغی هم در پشت چشم در ناحیة پیشانی و عمدتاً در جلوی سر و پیشانی احساس می کند. گاهی وقتها نوعی سبکی در سر احساس می شود. صفرا خلط سبکی است و عمدتاً سردرد صفراوی حالت بادکنکی به سر می دهد.

نحوه برخورد با سردرد صفراوی

این سردرد ها با خواب بهتر می‌شوند یعنی افراد وقتی در جای خنک استراحت می‌کنند سردرد آنها بهتر می‌شود. به واسطه خنکی که خواب به سر می‌دهد و رطوبتی که به کل بدن می‌دهد مزاج را تعدیل می‌کند و سردرد را کاهش می دهد.

از طرفی دیگر آرامش، سکوت، کاهش نور محیط ، بوی خنک ملایم در فضا، حس بهبود ایجاد می کند.

 اگر کمی دقت کنیم متوجه می شویم که سردردهای صفراوی با چه چیزهایی تشدید می‌شود و به واسطة چه چیزهایی ایجاد می‌شود و با همین علائم می‌توانیم به آن پی ببریم و از آن پیشگیری کنیم یا درمانهای اولیه و ساده را انجام دهیم خصوصاً اگر در فصل تابستان بروز‌کند.

 مثلاً فرد می‌آید و می‌گوید من تابستانها سردرد شدیدی می‌گیرم و گاهی این سردردها وقتی تشدید شود نوعی تهوع و دل به هم خوردگی به همراه دارد. خصوصاً چشم می‌تواند گرفتار شود و سردرد به چشم تسری پیدا ‌کند و با تهوع و کم اشتهایی همراه شود.

 این افراد اظهار می‌کنند وقتی گرسنه می‌شوند و گرسنگی شدید می‌شود سردرد به سراغشان می‌آید. این نشانه به علت غلبة صفرایی است که در سیستم گوارش ریخته می‌شود و این حالت گرم و خشک بدن را تحریک می‌کند و بخارات صفراوی تولید می کند و موجب سردرد می شود.

قی صفراوی

یکی دیگر از بیماریهایی که در این فصل خیلی گرفتار آن هستیم قی صفراوی است. یعنی فرد می‌گوید من صحبها از خواب بیدار می‌شوم صفرا بالا می‌آورم شاید هم متوجه خروج واضح صفرا نشوند، یا صفرا اختصاصی نباشد. ممکن است فقط بگویند تهوع دارم یا حال به هم خوردگی دارم و بالا نمی آورم.

معمولا هم صبح ناشتا این حالت بیشتر است چون یک دورة خالی ماندن معده را داریم و وقتی معده خالی می‌ماند معمولا یک نوع ترشحی از صفرا به خاطر تشرب و جذب صفرا از دیوارها در آن رخ می‌دهد و صبح که بیدار می شود این قی صفراوی اتفاق می افتد.

نحوه برخورد با قی صفراوی

 اینها باید پاکسازی صفرا انجام دهند و بعد معده تقویت شود که به آسانی صفرا را به سمت خود جذب نکند  و بعد دقت کنند که در معرض گرما قرار نگیرند و غذاهای گرم و خشک نخورند.

زردی چهره

از دیگر بیماریهای صفراوی که در فصل تابستان شاهد آن هستیم تغییر رنگ چهره است.

 خیلی از افراد را می‌بینیم که وقتی فصل تابستان می‌رسد چهره‌های زرد رنگ یا بی‌رنگ پیدا می‌کنند و لبها خشکیده و سفید می‌شود. این نشانة آنست که در کبد دارد اتفاقاتی می‌افتد. زردی رنگ رخسار و چشم نشانة آن است که صفرا در زیر سطح جلد و مخاطها جمع شده و به ما علامت می‌دهد که تجمع صفرای زائد رخ داده است و باید پاکسازی شود.

عطش

 در تابستان ممکن است یک نوع عطش بیمار گونه در بدن رخ ‌دهد که غالباً به علت غلبة صفراست. یعنی افراد هر چه آب می‌خورند سیراب نمی‌شوند، دائماً بدن در حال عطش است و با وجود آنکه معده‌ پر از آب و اذیت می‌شود ولی این عطش او را آزار می‌دهد و دائماً باید آب بخورد.

 این یکی از بیماریهای خاص افزایش صفرا در بدن و گروه بیماریهای صفراوی فصل تابستان است.

یکی از علت های آن هم رعایت نکردن تدابیرتابستانه است. ما اگر کبد را دچار آشفتگی کنیم یعنی اگر تشنه بود ناگهان آب سرد فراوان وارد معده کنیم کبد دچار اختلال می‌شود و بدنبال آن تشنگی‌های نامتناسبی ممکن است رخ دهد. یعنی فرد با این میزان آب خوردن آرامش پیدا نمی‌کند.

علل عطش بیمارگونه

 آب یخ خوردن یکی از علل عطش است. ما در طب سنتی علتهای متعددی برای عطش داریم. یک علت خاص آن را خوردن یخ و برف می دانیم. استفاده از برف و یخ خوراکی یک نوع خاص از عطش مقاوم را در بدن به وجود می‌آورد. در فصل گرما ما فکر می‌کنیم که با آب یخ خوردن داریم به خود خدمت می‌کنیم ولی با اینکار ممکن است عطش را قوی و عمیق کنیم.

 استفاده از غذاهای نامتناسب علت بعدی عطش بیمارگونه است. ما در فصل تابستان نباید گرمی بیش از حد استفاده کنیم. چه گرمی بالفعل چه گرمی بالقوه. یعنی مزاج غذای ما نباید خیلی گرم باشد اینها منجر می‌شود به این که کبد خیلی گرم شود و کبد هم وقتی گرم شد آب بیشتری می‌طلبد. فصل هم گرم است پس عطش بیش از اندازه و زیاد از حد خواهد شد.

 غلبه صفرا در بدن به تنهایی می‌تواند یک نوعی از عطش را به وجود بیاورد چون یک خلط گرم و خشک آزاردهنده‌ای است که برای مهار شدن سردی و تری می‌طلبد و این سردی و تری می تواند از آب به دست بیایید. انواعی از تب به علت افزایش صفرا در بدن می‌تواند به وجود بیاید. چون از گرم شدن روح تب به وجود می‌آید و همچنین گرم شدن اخلاط و گرم شدن اندامهای بدن هر کدامشان انواعی از تب را به وجود می‌آورند. تب ممکن است با عطش همراه شود.

خشکی و تحلیل ناشی از فصل هم از علل اصلی عطش است. وقتی گرمای فصل رطوبات و اخلاط را به تحلیل می‌برد اعضا داخلی بدن خشک می‌شوند و آب می‌طلبند. اگر همان موقع به داد بدن رسیدیم و مرطب‌های معتدل و ملایم و خنکی بخش به بدن رساندیم می‌توانیم در آن مقطع این پروسه را قطع کنیم ولی اگر موفق به درمان نشدیم به صورت یک بیماری مزمن ماندگار می‌شود و بدن را آزار خواهد داد.

یکی از علل دیابت در طب سنتی

حتی جناب بوعلی سینا نظرش این است که دیابت از همینجا شروع می‌شود و اینکه ما الان می‌بینیم دیابتی ها اول عطش و پر ادراری پیدا می‌کنند و می‌روند و آزمایش می‌دهند نشانه همین نابسامانی است. در طب سینایی همین نوشیدن آب یخ پی در پی و ملاحظه نکردن حالت حرارت کبد  و به هم ریختگی صفرا در بدن یکی از انواع دیابت را می‌تواند شروع کند و بعد این عطش متصل شود به افزایش قند خون و بیماری مهلک و حاد دیابت.

 تولید صفرای سوخته در انتهای فصل گرما

نکته‌ای که لازم است توجه شود این است که در اواخر فصل گرما هر چه به انتها نزدیک شویم و صفرای ما بیشتر در معرض حرارت قرار گیرد تبدیل به صفرای سوخته می شود و یا بقیة اخلاط بدن ما به علت حرارت و تحلیل رطوبات غلیظ می شوند و ما در معرض بیماریهای سودایی هم قرار خواهیم گرفت چون بخش مهمی از سودا از صفرای سوخته تولید می شود.

به همین سبب در انتهای فصل گرما یا در افراد مستعد حتی از اواسط فصل گرما ما با یک گروهی از بیماریهای سودای داغ یا سودای محترقه روبرو خواهیم بود و انواع جنون و خشکی بدن و انواع بیماری‌های وسواسی و انواع کم ‌خونی‌ها به خاطر غلبة سودا شیوع می یابد و فصل مفصلی از بیماریها هم به علت سودا ممکن است پیش بیاید.

 تدابیر سته ضروریه راهکار پیشگیری از بیماریهای تابستانه

در نتیجه بدن ما در فصل گرما مستعد بسیاری از بیماری‌هاست و باید تا می‌توانیم با ستة ضروریه یعنی خوردن و آشامیدن، خواب و بیداری، ورزش مناسب، اعراض نفسانی ، استفراغ و احتباس و مدیریت هوا، بدن خود را در معرض این گونه بیماری‌ها قرار ندهیم.

مراقبت کنید از هر چیزی که گرمی و خشکی را بر شش عامل سلامتی بخش زیاد می‌کند پرهیز کنید و هر چیزی که خنکی ملایم و علی الخصوص رطوبت کافی به بدن می‌دهد را استفاده کنید. چرا خنکی را خیلی با احتیاط می‌گویم چون در این فصل قوای هاضمه سرد می‌شود و خیلی سردی استفاده کردن خطرناک است چون ممکن است با ضعف گوارش روبرو شویم و بعد به بیماریهای ضعف هاضمه دچار شویم.

 پس دربارة ستة ضروریه و اسباب شش گانه سلامتی بخش هر چه یاد گرفتید که خنکی و تری می‌دهد استفاده کنید و هر چه گرمی و خشکی را بالا می‌برد پرهیز کنید. ممکن است شما بیماریهای صفراوی را فقط با آرامش درمان کنید. خشمگین نباشید، استرس نداشته باشید، کارهای پر اضطراب انجام ندهید و به راحتی در مقابل گروه عظیمی از بیماریها که به علت صفرا به وجود می‌آید ایستادگی کنید.

 ممکن است بیماریهای تابستانه را فقط با مرتب دوش گرفتن و خنکی دادن به بدن و مسام بدن را از مواد زائد پاک کردن و رطوبت رساندن درمان کنیم.

 این تدابیر خیلی سهل و آسان است اما نادیده گرفتن آن میتواند خیلی مهلک باشد و ما را به دردسرهای بزرگ بیاندازد و ما غالباً فراموش می کنیم که از این ستة شش گانة سلامتی بخش چقدر کار بر می‌آید. طب سنتی می گوید پیشگیری شما را از درمان بی‌نیاز خواهد کرد. واقعاً همین طور است. رعایت تدابیر شش گانه ما را از طبیب و دارو و درمان بی‌نیاز می‌کند.