خانه
مقالات
پکیج ها و دوره های آموزشی
درباره دکتر
مزاج شناسی
مزاج گرم و خشک
امروز می خواهیم درباره مزاج گرم و خشک با هم صحبت کنیم. گفتیم که هر مزاجی خصوصیات و مشخصاتی دارد و با این مشخصات است که می توانیم به طبیعت پایه افراد پی ببریم .در ادامه خواهیم دید که به چه مزاجی گرم و خشک گفته می شود و خصوصیات جسمی، روحی و رفتاری افراد دارای این مزاج چگونه است؟
صفرا اسم خلط است و اسم مزاج نیست!
قبل از شروع باید این نکته را بگوییم که گاهی به مزاج گرم و خشک به اشتباه صفراوی مزاج هم گفته می شود. حتی در کتابهای طب سنتی هم گاه و بیگاه دیده شده که به جای مزاج گرم و خشک مزاج صفراوی آمده است.
مانند سودا، بلغم و دم، صفرا نیز یکی از اخلاط چهارگانه بدن است . یعنی ماده و رطوبتی در بدن که یکسری افعال خاص دارد که توضیحات آن در این مجال نمی گنجد، فقط این را بدانید که خلط با مزاج متفاوت است.
نکته مهم دیگری که در ذهن داشته باشید که در مورد هر چهار مزاج _که در مقالات بعد درباره آنها توضیحات بیشتری خواهیم داد_ ما یک محدوده تعادل مزاج داریم و یک حد نسبتاً وسیعی هم داریم که فرد در تعادل کامل مزاج نیست اما بیمار هم نیست.
یعنی یک نوسانی بین حد افراط و تفریط مزاج خودش دارد و بنا به شرایط محیطی، آب و هوا، فصول مختلف و غذایی که خورده است میان این طیف وسیع نوسان می کند.
تا وقتی بیمار نیست ما در مزاج پایه خودش به او میگوییم “فرد سالم” . حتی اگر این فرد به خاطر همین نوسانات حالات و رفتار متفاوتی در خودش حس کند و ببیند، بدون اینکه بیمار باشد.
چه وقت می گوییم فردی بیمار است ؟
جواب بر اساس تعریف بیمار در طب سنتی این است که؛ وقتی که یکی از افعال فرد دچار مشکل شده باشد.
وقتی همه افعال بدن درست و صحیح بوده و در سر جای خودش باشد، حتی اگر نوسان دیدیم به این نمی گوییم بیمار و فقط می گوییم در محدوده سلامتی اش در افراط و تفریط محدوده مزاجش دور می زند.
به خاطر همین، علائمی که از الان تا چند مطلب آینده می‌شماریم ممکن است گاهی در افراط و تفریط دیده شود و گاهی در حد تعادل دیده شود.
غالباً همه افراد با هر مزاجی که داشته باشند وقتی در تعادل هستند یک حس سلامتی کامل دارند و خیلی شبیه به هم می شوند. یعنی حتی فردی که سرد و تر است با فردی که گرم و خشک است، وقتی کاملاً در مزاج خودشان متعادل اند، در حال سلامتی و درستی افعال و حس نشاط و سلامتی شبیه به هم هستند.
اما به هم خوردن تعادل و افراط و تفریط در دامنه مزاج تفاوت های زیادی را ایجاد میکند که ابتدا تفاوت ها کم و کمرنگ هستند و با افزایش نوسان بیشتر و بیشتر میشوند.
خواندن مقاله “مزاج شناسی و اهمیت آن” را به شما توصیه می کنیم.
خوب حالا میخواهیم ببینیم مزاج گرم و خشک چه خصوصیاتی دارد.
رنگ پوست
معمولاً اول از ظاهر شروع می کنیم. اول چیزی که به چشم می خورد ممکن است رنگ پوست باشد.رنگ پوست افراد گرم و خشک معمولاً میل به کمی زردی دارد. یعنی مخصوصاً اگر در آن دامنه افراط و تفریط باشند، ته رنگی از زردی زیر چهره اینها ممکن است دیده شود. در قسمت سفیدی چشم هم ممکن است که یک مقداری زردی دیده شود. از طیف زرد بسیار کم نامحسوس که فقط متخصص میتواند آن را ببیند تا حدی که کاملاً بارز باشد و هر فردی بتواند تشخیص دهد.
اگر بخواهیم در نگاه ظاهری، مزاج فردی را محک بزنیم، نگاهی به رنگ پوست می کنیم. و نگاه دیگر به تیپ و هیکل فرد می کنیم. البته بلندی قد و کوتاهی قد خیلی ربطی به مزاج ندارد و نمی تواند شاخص دقیقی باشد. هرچند به گفته اساتید طب سنتی، یک شاخص بین عرض شانه و نسبت آن با ابعاد بدن هست. که این ها چون شاخص های تخصصی هستند بررسی آن در این فرصت نمی گنجد.
گرم و خشک ها معمولاً از لحاظ جثه، افرادی لاغر هستند!
چاق بودن و لاغر بودن برای تشخیص مهم است. یعنی فردی که ریز نقش و لاغر است و در حد متعادلی گوشت در بدنش هست ولی اصلاً نمیشود او را چاق نامید، این افراد کمی عضله دارند اما خیلی چربی ندارند و در ظاهر آدم های لاغری هستند.
گرم و خشک های پرتحرک و زرنگ اما عجول!
معمولا گرم و خشک مزاجها آدم های پرتحرکی هستند و فرز و چالاکند. یعنی اگر شما سه تا بچه در خانه دارید و گفتید که یکی پاشه بره نمک پاش را بیاره، اونی که اول از همه پرید بالا رفت آورد، مزاج پایه اش گرم و خشکه و یا مزاجش داره میره به سمت گرم و خشک.
اینها تند و تیز هستند و مطالب را زود می گیرند. و زود هم اجرا می کنند. کم تامل هستند به همین خاطر زود هم پشیمان میشوند. چون کارهای غیرعاقلانه هم زیاد میکنند و وقت فکر کردن به خودشان نمی دهند.
اینقدر سریع می جنبند و چالاک هستند و تصمیم گیری میکنند. و همان طور که این افراد جسمشان فرز و چالاک است، ذهنشان هم فرز و چالاک است.
گودی زیر چشم
افراد گرم و خشک چون که زود رطوبت را از دست میدن هم گرمند و هم خشکند و رطوبت بدن زود از دست می رود.
در نتیجه اینها وقتی نگاه به ظاهرشان می کنی معمولاً چشمهای گود افتاده ای دارند و کم کم در طول زمان که خشکی بدن زیاد شود سایه ای از سیاهی هم زیر چشم ها دیده میشود.
افرادی هم که عارضه های گرم و خشک پیدا می کنند از جمله کم خوابی وگرمای هوا و تشنگی مفرط و… که گرما و خشکی به بدن می دهد، می بینید که زیر چشمشان گود میافتد و سیاه میشود. کلاً وقتی گرمی و خشکی غلبه کند همچین عارضه‌ای در ظاهر بدن ایجاد میکند.
علامت دیگر آنکه وقتی دست به این افراد میزنید حس گرمی دارید و یک گرمایی هست که حدت هم دارد. گفتم خشکی به گرمی حدت میدهد . وقتی که یه جایی رطوبت داریم حدت ها را می شکند و کاهش می دهد بنابراین گرم وخشکها، وقتی دست به بدن و سطح پوستشان زده می شود، از افراد گرم و تر، گرم تر به نظر می رسند.
خواب کم
این افراد خوابشان کلاً کم است و دوست ندارند خیلی بخوابند. با یک مقدار کمی خواب زود احساس سرحالی می کنند و بلند میشوند به بقیه کارها میرسند. البته این از مضرترین کارها برای آنهاست یعنی اینها هر چه خوابشان را کمتر کنند رطوبت بدن شان بیشتر تحلیل میرود و خشکی بدن شان بیشتر میشود و به آنها ضرر میزند.
همچنین این ها افرادی هستند که تحریک پذیرند زود عصبانی میشوند و زود عکس العمل نشان میدهند. تصمیم های هیجانی زیاد می گیرند. خیلی با نشاط ند و هیجانات شان زیاد است.
یک بحث و صحبتی که بشود با این ها شاید خیلی ایده پردازی کنند و هیجان داشته باشند. تا بیایید به خودتان بجنبید می روند برای اقدام و عمل. یعنی خیلی سریع می رسند به مرحله‌ای که می خواهند به کاری که تصمیمش را گرفته اند، عمل کنند. ممکن است تدبیر کافی پشت کار نباشد.
پس اینها همیشه باید همنشین یک فردی باشند که رطوبت کافی داشته باشد تا اینها را مهار کند. و یا اینکه خودشان با تربیت و کار بتوانند این خشکی را کنترل کنند و رفتار ها را تعدیل کنند و تدبیر کردن را در طول زمان بیشتر بکنند.
خواندن مقاله “خصوصیات مزاج گرم و تر” و همین طور “خصوصیات مزاج سرد و تر” را به شما توصیه می کنیم.
تند تند حرف زدن!
از خصوصیت های دیگر گرم وخشک مزاجها اینست که تند تند حرف می زنند. کلمات را حتی وسطش می جوند و به خاطر همان حالت هیجانی که دارند فرصت نمی دهند کلام منعقد شود و می روند سراغ حرف بعدی. از استرس اینکه رشته کلام از دستشان خارج شود سریع حرف می زنند. با عجله هم تصمیم هم اقدام و هم صحبت می کنند .
و از آنجایی که حرکت های این ها هم خیلی سریع و عجولانه است ممکن است صدمه هم زیاد به خودشان بزنند، چه در کارهای اجتماعی و چه در کارهای فردی.
آب و هوای دلخواه
این افراد معمولاً اگر در محیطی که خنک باشد قرار بگیرند و از استنشاق هوای خنک احساس راحتی و لذت می کنند. وقتی که وارد یک جای گرم بشوند سریع تر از بقیه اظهار میکنند “اینجا چقدر گرمه”.
اگر سالم باشند خیلی ضرری نمی بینند، اما اگر از این گرما و خشکی بیمار شده باشند اصلاً نمی توانند طاقت بیاورند و باید سریع از محل گرم و خشک خارج شوند و رطوبت و خنکی به بدن برسانند.
از لحاظ فصلی هم اینها افرادی هستند که تابستان بد حال ترند و زمستان حالشان خوش تر است.
سن آرامش!
گرم و خشک ها وقتی جوان هستند بد حال تر و گرم تر و هیجانی و عصبی و پر از جوش و بثورات و خیلی آشفته و کلافه هستند. وقتی به میانسالی می رسند حالشان بهتر میشود ودر سن بالاتر تازه آن رطوبت و تدبیر و تامل و غیره را پیدا میکنند و انرژی را هم دارند.
البته همه اینها افراط و تفریط دارد. یعنی یک گرم و خشک ممکن است علائم خیلی ملایم داشته باشد و یک گرم و خشک ممکن است علائم خیلی زیاد داشته باشه جوری که زندگی به او سخت شود، اما گذر زمان و مقطع های مختلف سنی این حالات را به نسبت تعدیل می کند.
یک معیار تشخیص دیگر!
یکی از خصوصیات مشخص این افراد، که شاید شاخص خوبی باشه برای تشخیص مزاج گرم و خشک، ادرار اول صبح است که معمولاً خیلی پررنگ است. در طول شب تا صبح این صفراهای زائد بدن در حال تسویه بوده و آب و نوشیدنی ها مصرف نشده.
پس ادرار اول صبح شان پررنگ و بعد در طول روز با نوشیدنی ها بهتر می شود. روزه بگیرند شاید ادرارشان سریعاً پررنگ شود و این شاخص‌های این مزاج است برخلاف مزاجهای دیگر که ممکن است تغییر حالت و رنگ ادرار شان بارز نباشد.
و در آخر نکته مهم تر از همه اینکه تربیت تربیت تربیت! چه جسمی و چه روحی تربیت کردن بدن و ذهن و قلب و مغز می تواند بسیاری از رفتارهای مزاجی ما را تعدیل کند. یعنی ما می توانیم به این حالت ها غلبه کنیم و انشاالله به سلامتی نزدیک شویم.
بعضی از گرم و خشک هادست و پاشون سرد میشود علتش خشکی زیاد هست