اشتهای صادق اشتهای کاذب

ما تا ندانیم کی واقعاً گرسنه هستیم و کی به دریافت غذا نیاز داریم و کی این اشتها کاذب است نمی توانیم تکلیف خودمان را روشن کنیم. و شاید یکی از مهمترین چیزها که در تدابیر خوردن و آشامیدن باید یاد بگیریم تا کم و زیاد نخوریم و به اندازه و به مقدار و به موقع بخوریم، اصول و شاخص های اشتهای صادق و اشتهای کاذب است. اگر اشتهای صادق را خوب یاد بگیریم لاجرم اشتهای کاذب را هم یاد گرفته ایم.

چون در کتاب های طب سنتی خیلی خیلی وسیع در مورد این مطلب صحبت شده است من ۶ مورد از علائم اشتهای صادق را انتخاب کردم و فکر میکنم با همین مقدار هم افراد بتوانند اشتهای صادق را به خوبی تشخیص دهند. تیتر وار برای شما ذکر میکنم که انشاءالله بتوانید از آن استفاده عملی ببرید.

1. علامت شماره یک برای اینکه الان مطمئن بشویم معده خالی شده و غذایی در معده نیست  و مرحله هضم معده ایی و مراحل ابتدایی هضم کبدی هم رد شده، ایجاد احساس سبکی در ناحیه ای بین جناغ سینه تا ناف است. در این ناحیه فرد باید احساس سبکی کند و آن ثقلی که قبلا در موردش صحبت کردیم که از شاخص‌های پر خوردن بود وجود نداشته باشد. یعنی افرادی که پرخوری می کنند زمان بیشتری طول میکشد تا به اشتهای صادق برسند و افرادی که به اعتدال غذا می خورند زودتر به نقطه اشتهای صادق می رسند.

 یه نکته حاشیه ای من اینجا وارد کنم. آیا وقتی معده ما خالی شد ما باید زود بریم سراغ پر کردنش؟

 توجه داشته باشید که این علائمی که میگوییم -علائم اشتهای صادق- یعنی واقعاً معده الان خالی است، غذا با غذای دیگری مخلوط نمیشود و از وسط هضم غذا یک چیز دیگری وارد معده نمیشود اما به هیچ وجه شما مسئولیت ندارید تا معده خالی شد سریعا آنرا پر کنید و شاید این بزرگترین ظلم به معده است که حتی فرصت یه نفس کشیدن در روز به او ندهیم و دائما آن را مشغول نگه داریم. پس معنی این علائم اشتهای صادق این نیست که سریع برویم غذا بخوریم. معنی آن اینست که اگر احیاناً شرایط خوردن پیش آمد این الان کاذب نیست این نشان میدهد که بدن ما در واقع شرایط پذیرش غذای جدید را دارد ولی خوب هر چه به  گوارش فرصت رفع خستگی بدهیم خیلی به نفع اوست. اصلا قوتش را جمع میکند انرژی اش را احیا میکند ، شرایط هضم بهتری برای مرحله بعدش فراهم می کند و اصلاً فلسفه یک ماه روزه در طول ۱۲ ماه سال همین است شاید یک هشداری به ما هم هست که شما هم در طول روز خواهشاً یک فرصتی به معده بدهید که آرامش بگیرد و هیچ کاری نداشته باشد. چون می دانید انرژی و حرارتی که مشغول معده و مشغول هضم نمیشود میرود در بقیه بدن و مشغول کارهای مهم تری میشود و حیف است ما بدنمان را محروم کنیم از فواید آن خون و حرارت غریزی و روح حیات بخشی که باید برود در قلب ما به کارهای قلبی برسد ، برود به مغز ما  کارهای فکری ما را راه بیاندازد ،بیاید در عضلات ما و به ورزش و حرکت های مفید وغیره برسد ، ما این را مدام تمرکز بدهیم دور و بر معده و نگذاریم  هیچ کار مفید دیگری در بدن ما انجام بدهد.

بنابراین ، این در ذهنمان باشد: هرچند که علائمی که داریم مرور می کنیم علائم اشتهای صادق است اما معنی اش این نیست که سریع بریم سراغ غذاخوردن. هرچه به بدن زمان بدهیم و تا توان و تحمل دارد و دچار ضعف نشده است غذا نخوریم برای سلامت ما بهتر است. البته ضعف صادق و ضعف کاذب هم داریم که نباید باهم اشتباه کنیم. یعنی خیلی از افراد فقط به خاطر اینکه دائماً پرخوری می کنند به محض این که معده خالی میشود میگویند: ضعف کردم. اصلاً یکی از نشانه هایش اینست که کسانی که ضعف کاذب دارند اگر صبر کنند، یادشان میرود که ضعف داشتند. اما آن آدم های ضعیف بنیه که ضعف واقعی دارند نه یادشان که نمیرود هیچ ضعفشان با تاخیر رو به تشدید میرود. اینها باید هنگام ضعف غذا بخورند و آن افراد باید امساک کنند.

پس اشتهای صادق به ما میگوید که معده و قسمتی از کبد ما خالی شده از ماده غذایی و اگر شرایطی پیش بیاید که غذای جدید مصرف کنیم تداخل هضمی پیش نخواهد آمد و اگر واقعاً فردی هستیم در سن جوانی و با نیازی بالا، فردی با کاری نیازمند انرژی ،در واقع نیاز ما بالاست و می توانیم در این موقع غذا مصرف کنیم و اگر هم نیاز به مصرف نداریم با وجود تمام شرایط اشتهای صادق میتوانیم فاصله دهیم و تا وقتی که قوت ما با ما مدارا می کند غذا نخوریم.

 یاد این جمله حضرت امام علی علیه السلام می‌افتیم که می‌فرمایند چوب درختان مناطق کویر از همه سخت تراست آنها که کم و به تدریج آب دریافت می کنند ساختار این ها محکم‌تر بار میآید. هرچه ما غذا را کمتر و خوراکی ها را کمتر و بنابر نیاز، به بدن برسانیم –البته نه آن کمی که به ضعف بیافتیم- این بدن قوی بار میآید و در مقابل نوسانات شرایط بیشتر میتواند مقاومت کند.

• نکته دومی که در تشخیص اشتهای صادق باید به آن دقت کنیم رنگ ادرارست. وقتی که مرحله هضم معدی و کبدی تا قسمت قابل توجهی پیش میرود، رنگ ادرار زرد میشود، پررنگ تر میشود این نشانه اینست که کبد کار خودش را تا مرحله قابل‌ توجهی پیش برده و مواد زائد را به کلیه فرستاده و دارد دفع میکند و نشانه اینست که اگر  اشتهایی برای غذا پیش آمد شرایط استفاده از غذا هست.
• سومین نکته اینکه اگر فرد بادگلو بزند ، طعم غذا را حس نکند. همان شاخصی که قبلا هم گفتیم اگر طعم غذا طولانی‌ مدت حس شد نشانه ی پرخوری ، ضعیف شدن هضم و غیره است، حالا حس نشدن این طعم غذا و در واقع حالت بخارات معده ای که از ناحیه دهان خارج میشود نشان میدهد که دیگر اثری از غذا داخل معده نیست و معده خالی شده و شیرابه خود را به سمت کبد فرستاده و اگر احیاناً غذایی در این مرحله وارد معده شود تداخل هضمی با غذای قبلی ایجاد نمیکند.
• چهارمین نکته که خیلی مهم است و ممکن است افراد کمتربه آن دقت کرده باشند اینست که وقتی معده خالی میشود حس بویایی و شنوایی قوی میشود . بینایی، شنوایی ، بویایی و حواس ما کلاً تیز میشود. این برمیگردد به همان نکته ای که گفتیم خون که دور معده زیاد کار نداشته باشد به سایر اندامهای بدن میرود و کارها را دقیق تر انجام میدهد. همانطور که وقتی ما پرخوری میکنیم حالتی از منگی ، سنگینی و کسالت پیش میآید. می‌خواهیم فکر کنیم نمیتوانیم. معده که پر است مغز آدم برای کار فکری ناتوان میشود به خاطر اینکه خون الان  حوالی مغز نیست، دور معده است و دارد کار هضم انجام میدهد، داخل کبد است و دارد کار هضم مرحله دوم را انجام میدهد. وقتی فارغ شد از این کبد و معده و از کار هضم، بعد میرود به سمت سیستم عصبی ما و قوا و حواس ما تیز میشود و به همین دلیل هم هست که میگویند اگر می‌خواهید خوب و دقیق کارهای فکری انجام بدهید معده را سبک نگه دارید. با معده سنگین امکان ندارد خیلی دقیق و با تمرکز کار  کنید، پس یک شاخص هم همین شد که  فرد احساس میکند که بویایی، شنوایی، بینایی ،حواسش تیزتر شده. این هم نشانه اینست که اگر اشتها پیداکرد اشتها صادق است.
• کل بدن هم سبک میشود. قبلا گفتیم که شاخص اینکه مقدار غذای فرد کافیست احساس نشاط و سبکی و سرحالی است. شاخصی که قبلا برای اینکه پرخوری رخ ندهد گفته بودیم. در اشتهای صادق هم این برای ما یک شاخص است، شخص سبک میشود. میل به خواب در او کم میشود. بیدار شدن هم آسان و سبک می شود یعنی در بیدار شدن از خواب حالت سبکی و راحتی دارد. این خیلی شاخصه خوبی است. یک چیزی یادتان باشد وقتی دیدید خواب سنگین دارید، دهان در خواب مزه بدی میگیرد و سخت می توانید بیدار شوید بدانید که یکی از سبب هایش اینست که به گوارش بیش از اندازه فشار آورده اید. وقتی که خون دور معده جمع میشود به مغز خوب نمیرسد و حالتی از کسالت و خواب آلودگی طبیعی است که پیش بیاید و تا وقتی که خون و حرارت غریزی ما گرفتار دفع کردن فضولات و زوایدی است که از این هضم سنگین برایش ایجاد شده هوشیاری خوبی برای بدن ایجاد نمی شود و فرد دچار کسالت ،سنگینی ،خواب آلودگی است. حتی وقتی هم که بیدار میشود مدتی بین خواب و بیداری با حالتی متحیر باقی می ماند و یا سنگینی در کل بدنش حس میشود.

در ماه مبارک رمضان اگر شما خوب مدیریت سحر و افطار کنید و فضولات بدن در ده و دوازده روز اول ماه پاک‌ شود در نیمه دوم ماه رمضان حس میکنید نیاز به خوابتان کم میشود، و راحت بیدار می شوید. همه اینها به شما گواهی میدهد که بدن از فضولات و زوائد نفس گیر پاک شده، معده سبک شده، گوارش خیلی کاری ندارد و در نتیجه نیاز به خواب کم میشود. اصلا نیاز به  خواب در  طب سنتی بر اساس مشغولیت های گوارشی و مشغولیت های روحی تعریف میشود. این دوتا کم شوند اصلا نیاز به خواب به میزان قابل توجهی کاهش پیدا میکند. پس  هر وقتی دیدیم بدن سبک است میزان نیاز به خواب کم است با یک چرت کوتاه خیلی راحت از خواب بیدار میشویم و دچار کسالت و خواب آلودگی و تنبلی نیستیم بدانید که اگر اشتها دارید اشتهای صادقی است و بدن واقعاً به این غذا نیاز دارد.

• فردی که اشتهای صادق پیدا میکند و معده و کبد از غذا خالی میشود، آب دهان کم میشود و  احساس تشنگی ایجاد میشود. به این میگوییم عطش صادق. از علائم اشتهای صادق ،عطش صادق است.

یکی از شاخص‌هایی که می گوید الان باید آب بخوریم اینست که غذا در مرحله هضم اول به نقطه انتهایی رسیده باشد و چون در این مرحله غلیظ است و میخواهد از یکسری عروق ریز رد شود  و به سمت کبد برود نیاز دارد که رقیق تر شود پس ما باید مایعی بفرستیم و این شیرابه غلیظ را رقیق کنیم تا  از عروق راحت‌تر بگذرد و وارد مرحله هضم دوم  شود، این هم از آن نشانه‌هایی است که هم باید آب بنوشیم و هم معده دارد خالی میشود  و بعد از آن که معده خالی شد اجازه اینکه غذایی وارد آن بکنیم داریم هرچند که بنا به قوت اگر تحمل کنیم بهتر است.