تاریخچه طب سنتی در جهان

به علت نیاز بشریت به درمان و سلامتی و علاقه انسان به طول عمر، طب (پزشکی و داروسازی) از اولین علوم بشری و همراه همیشگی وی بوده است. در گذشته‌های دور، زمانی که خط و کتاب وجود نداشت و علوم بصورت کلامی انتقال می‌یافت، جهت درمان بیماران و استفاده از تجربیات افراد، بیماران را در کنار مسیرهای اصلی شهر قرار داده و از افراد رهگذر در خصوص راه‌های معالجه این نوع بیماری راهنمایی می‌خواستند، هر کسی با توجه به اطلاعات و تجربیات خود، توصیه‌ای می‌نمود و می‌رفت. با گذشت زمان کسانی به این موضوع علاقه پیدا کرده و به جمع آوری این اطلاعات و تحقیق و گسترش آنها روی آوردند، بدین صورت نخستین علوم در طب شکل گرفت. مردم کشورهای چین و ژاپن معتقدند که تاریخچه طب در سرزمین آنها به چند هزار سال قبل از میلاد حضرت مسیح (ع) برمی‌گردد. در هند نیز پزشکی سابقه دیرینه ولی آغشته به اوراد خرافی دارد. به همین ترتیب علم طب به صورت پراکنده و بعضاً فراموش شده در ایران، مصر، هند، ژاپن، چین و سایر نقاط جهان از هزاران سال قبل وجود داشته است. سپس بقراط و جالینوس در یونان، حنین بن اسحاق مسیحی در عراق و ایران با ترجمه کتب یونانی و محمد زکریای رازی و ابن سینا در ایران نقش اساسی در فرآیند تکوین طب سنتی در جهان داشته‌اند. در قرن شانزدهم پاراسلیوس در اروپا کتاب‌های جالینوس و ابوعلی سینا را رد کرد و آنها را به آتش کشید و آغاز دوران طب نوین را اعلام نمود. سازمان بهداشت جهانی در بیانیه ای طب سنتی را اینگونه تعریف کرد: مجموعه تمامی علوم نظری و عملی که در تشخیص طبی، پیشگیری و درمان بیماری‌های جسمی، ذهنی یا ناهنجاری‌های اجتماعی به کار رفته و به صورت گفتاری یا نوشتاری از نسلی به نسل دیگر انتقال یافته باشد.

• Traditional medicine (TM):
• Traditional medicine has a long history.
• It is the sum total of the knowledge ,skill, and practices based on the theories,
beliefs, and experiences indigenous to different cultures, whether explicable or
not, used in the
• maintenance of health as well as
• in the prevention
• Diagnosis
• Improvement of treatment of physical and mental illness.
• Complementary medicine (CM):
• The terms “complementary medicine” or “alternative medicine” refer to a
broad set of health care practices that are not part of that country’s own
tradition or conventional medicine and are not fully integrated into the
dominant health-care system. They are used interchangeably with traditional
medicine in some countries.
• Traditional and complementary medicine (T&CM):
• T&CM merges the terms TM and CM, encompassing products, practices
and practitioners.

طب سنتی در مجامع بین‌المللی

در سال 1978 سازمان بهداشت جهانی (WHO)1 در بیانیه‌ای طب سنتی را به‌طور خلاصه این‌گونه تعریف کرد:

«مجموعه تمامی علوم نظری و عملی که در تشخیص طبی، پیشگیری و درمان بیماری‌های جسمی، ذهنی یا نابهنجاری‌های اجتماعی به کار می‌رود و به‌صورت گفتاری یا نوشتاری از نسلی به نسل دیگر انتقال‌یافته باشد.»

در سال 2002 میلادی، طب سنتی توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) بار دیگر، با دقت بیشتری این‌گونه تعریف شد:

«طب سنتی واژه‌ای کلی است که هم به سیستم‌های طب سنتی مانند طب سنتی چین، آیورودای هند و طب یونانی – عربی و هم به اشکال مختلف طب بومی اطلاق می‌گردد. درمان‌های طب سنتی شامل دارودرمانی (استفاده از گیاهان دارویی، اجزاء حیوانی و معدنی) و روش‌های غیر دارویی (مانند طب سوزنی، ماساژ و درمان‌های روحی و روانی) است. در کشورهایی که سیستم خدمات پزشکی در آن‌ها بر پایه طب مدرن استوار است، به‌جای طب سنتی اغلب از واژه طب مکمل و طب جایگزین یا طب غیرمتعارف استفاده می‌شود».

برای میزان اثربخشی و اعتبار روش‌های درمانی در طب سنتی، سازمان بین المللی پزشکی مکمل و جایگزین NCCAM 2 جهت کنترل و بررسی انواع روش‌های درمانی طب سنتی موجود در کشورها شکل گرفته است تا این روش‌ها به تأیید جامعۀ پزشکی طب نوین نیز برسند. این موضوع در استفاده از گیاهان دارویی و محصولات طبیعی که در برخی موارد ممکن است موجب واکنش‌های آلرژیک و حساسیت شود، به متخصصان طب سنتی برای درمان بیماران کمک شایانی نموده است.


[1]  World Health Organization

[2]  National Center for Complementary and Alternative Medicine (NCCAM)


در ادامه پیشنهاد می شود برای اطلاعات بیشتر مقاله پژوهشی مرکز ملی تحقیقات راهبردی آموزش پزشکی با عنوان:

“بررسی تجارب کشورهای جهان در خصوص استفاده از طب سنتی، جایگزین و مکمل در چارچوب ابعاد شش گانه نظام سلامت
نوشته دکتر شهرام یزدانی، دکتر زینب فروغی، دکتر سعیده علیدوست”

را با کلیک روی عنوان آن از اینجا به صورت رایگان دانلود کرده و مطالعه بفرمایید.

1 دیدگاه برای “تاریخچه طب سنتی در جهان

دیدگاهتان را بنویسید