مراقبت از روح و روان در فصل تابستان

تابستان فصلی است با مزاج گرم و خشک. پس هر عرض و حالت نفسانی که گرمی و خشکی را بالا ببرد و به هیجان برساند و بدن ما را در برافروختگی و غلیان خون قرار دهد حتماً مضر است به خاطر اینکه حرارت و خشکی آن بر مزاج فصل اضافه می‌شود و ضررهای آن را تشدید می‌کند. و هر چیزی که به روح ما آرامش و خنکی دهد می‌تواند در تعدیل  مزاج فصل و سلامت بخشی آن برای ما مفید واقع شود.

تابستان فصل آرامش است

 ما باید یک تصور کودکانه از تابستان داشته باشیم. بچه‌ها تابستان را خیلی دوست دارند و برای ایشان در کلمة تابستان حس فرح و شادمانی مستتر است. فصل خوشی، خوش گذرانی، راحتی، آرامش.

ما باید وقتی اسم فصل تابستان را شنیدیم یک حس خوشایند کودکانه‌ای در درون خود ایجاد کنیم که: (چه خوب! فصل تابستان می‌آید) نه اینکه بگوییم وای باز فصل تابستان از راه رسید باز گرما باز عرق ریختن باز زیر کولر در خانه زندانی شدن. این تصوری که از فصل تابستان ابتدا داریم و حالت روحی که از شنیدن نام این فصل در ما ایجاد می‌شود می‌تواند در احساس ما خیلی تأثیر بگذارد. اگر ما فصل تابستان را فصل آرامش بدانیم و حس آرامش پیدا کنیم فصل سلامت خواهد بود وگرنه چنانچه با استرس با اضطراب و خشم و غضب همراه شد -اینها همه اعراض نفسانی گرم و خشک‌اند- نتیجه آن بیماری و ناخوشی در فصل خوب تابستان است.

خشم و عصبانیت در تابستان ممنوع

پس از همین جا نتیجه می‌گیریم در فصل تابستان تا می‌توانید عصبانی نشوید. خشم و غضب و عصبانیت در هر حالتی مضر است خصوصاً در تابستان که خیلی گرم است. اگر یک موضوع آزارنده ای پیش آمد راحت بلند شویم برویم یک لیوان آب خنک بنوشیم و با خود بگوییم اصلاً ارزشش را دارد که خودم را مریض کنم؟

خیلی از این خشمها و عصبانیتها از اول آنقدر شدید نیست. از بس که در درون خود به آن دامن می‌زنیم شدید و مضر و بیماری‌زا می‌شود. پس خشم و عصبانیت را در تابستان کنار بگذارید و آسان گیر تر شوید. چون خیلی اوقات عامل خشم و عصبانیت در اختیار ما نیست و یکی دیگر می‌آید ما را عصبانی می‌کند و می رود. اینجا فقط با آسان گیری و سعه صدر می توانیم سلامت خود را حفظ کنیم.

خشم و عصبانیت مضرترین حالات نفسانی در فصل گرماست.

رفتارهای هیجانی را در تابستان مدیریت کنید

تا جایی که می‌توانید هر کار پرهیجان و پر استرسی را در فصل تابستان محدود کنید.

 کارهای هیجانی و پراسترس را برای فصل گرم تابستان نگذارید. این توصیه وقتی خیلی مهم می‌شود که ما به مزاج سن هم توجه کنیم مثلا یک فرد جوانی که در مقطع سنی گرم و خشک خود به سر می‌برد و مخصوصاً خیلی مستعد کارهای هیجانی هم هست باید بداند در اوج تابستان در شهر گرم و خشک با مزاج سنی گرم و خشک اگر رفتارهای هیجانی را مدیریت نکرد لطمه می‌بیند.

گرما که بالا می‌رود جوانها با استرس، اضطراب، بدخوابی و به هم ریختگی روح و روان روبه‌رو می‌شوند فقط به خاطر اینکه ملاحظات حفظ الصحه را  رعایت و تدبیر نمی کنند.

سعی کنید که حتی تفریحاتی در فصل تابستان انتخاب کنید که خیلی هیجانی نباشد. این نوع تفریحات را برای فصل زمستان و پاییز بگذارید.

پرهیز از اضطراب و استرس

ما در طب سنتی دو نوع بیماری اضطرابی داریم : اضطرابهای سرد و اضطرابهای گرم. اما در هر دو نوع حتماً خشکی با آنها همراه است. یعنی همۀ انواع اضطراب بدن و نهایتاً روح را خشک تر می کنند. ودر فصل گرما همۀ انواع اضطراب و استرس بیماریزا تر و مخرب تر است.

 پس این چهار- پنج مورد حالت نفسانی که به شدت در فصل گرما و تابستان برای بدن انسان مضر است باید مدیریت شود.

تفریح و استراحت در تابستان فراموش نشود

یکی از راهکارهایی که در اوج استرس و اضطراب و خشم و عصبانیت بتوانید آنها را کنترل کنید تا کمترین لطمه متوجه شما شود تفریح مناسب است.

تفریح متعادل و برنامه ریزی شده از عوامل بسیار مهمی است که در طول زمان روح را آرام و عکس‌العملها را تعدیل می‌کند که متأسفانه غالباً نادیده گرفته می شود. یعنی بعضی وقتها آنقدر فشار کاری بر خود وارد می‌کنیم  و آخر هفته‌ها را از کار پر می‌کنیم که یادمان می‌رود در توصیه‌های سلامتی بخش اسلام و طب نیاکان ما آمده است که شما باید بخشی از روز را همیشه برای تفریح و استراحت بگذارید. برنامه‌ریزی کنید و لذت از زندگی و آرامش و تفریح را به حاشیه نبرید.

لذت و فرح

همین توصیة ساده می‌تواند بسیاری از مشکلات را حل کند. (فرح) مزاجی گرم و تر دارد اما گرمی آن خیلی ملایم و روح افزاست و آنقدر تری مطلوب و مطبوعی به روح ما می‌دهد که باعث می‌شود برافروختگیها و هیجان‌ها کنترل شود و آرامش و طراوات را با خود به همراه آورد.

پس توصیة  این است که یک برنامة منظم داشته باشید. هر روز یا اگر خیلی گرفتارید حداقل هر هفته یک زمانی را برای تفریحات سالم در نظر بگیرید. از فضای دود آلود شهرها فاصله بگیرید به نزدیکترین جایی که گل و سبزه و آب و هوای سالم دارد بروید. حتی اگر در نزدیکی شما سبزه ای و آب نمایی هم باشد باز کفایت می‌کند. هر شب به جای اینکه در خانه بنشینید دست خانواده را بگیرید و یک غذای مختصر و ساده‌ای درست کنید و بیرون بیایید و در یک فضای سبزی کنار یک آب نما، یک رودخانه‌ و هر چه که دسترسی دارید بنشینید و از خنکهای شب و از طراوت سبزه ها استفاده کنید. به همین سادگی روحتان تازه می‌شود و بدون اینکه متوجه شوید فردا روز آرامتری خواهید داشت. این کار را تکرار کنید تا کل هفته‌ شما مطبوع و آرام ‌شود و بعد در کل تابستان ایام خوشایند و شیرینی داشته باشید.

 اگر افراد برنامه ریزی مرتب داشته باشند و فکر نکنند استراحت آخر هفته یعنی اول صبح زیاد خوابیدن سالم تر خواهند بود.

این خیلی کار اشتباهی است که برخی افراد فکر می‌کنند صبح جمعه خیلی باید بخوابند. این کار فقط شما را کسل و سنگین می کند. صبح جمعه زودتر بیدار شوید و به دشت و کوه و سبزه زار بروید تا روحتان شاداب ‌شود. با آن فرح و آرامشی که به شما اضافه می‌شود فردا روز کاری بهتر و پرکیفیت تری خواهید داشت در واقع استفاده از اکسیژن موجود در فضای سبز و تری خاصی که در کنار گیاهان به دست می‌آید باعث می‌شود که شما با خشکی فصل تابستان بهتر مقابله کنید. خصوصاً جوانها تا می‌توانند از این فضاها بیشتر استفاده کنند.

زیبایی در نگاهتان باشد

حتی از این آسانتر هم شما می‌توانید برخورد کنید. بیایید یک روز گرم تابستان را تصور کنید که در یک فضای پرفشار قرار می‌گیرید مثلا در یک ترافیک ناجور گیر افتادید یا یک تونل سربسته در یک هوای گرفته دود آلود که هیچ چیزش دست شما نیست، چطور در این موقعیت خودمان را کنترل کنیم؟ خیلی راحت! یکی اینکه بیاییم از چیزهایی که در اطرافمان است قشنگ‌ترینش را ببینیم. یک نگاه کنید ببینید یک بچه‌ای از پشت این شیشه‌ها شکلک در نمی‌آورد با او بازی کنید بخندید ببینید چقدر حالتان عوض می‌شود. نگاه کنید ببینید جوانی با موتورش تک چرخ نمی‌زند. ببینید چقدر بامزه کارهایش را انجام می‌دهد و به آن بخندید. عصبانیت را  کنار بگذارید یک لحظه احساس کنید من می‌توانم در همین حالت پاهایم را دراز کنم چقدر گاز دادم چقدر ترمز گرفتم پاهایم را دراز کنم عضلاتم را بکشم. نگاه کنم به اطراف چیزهای قشنگ ببینم رنگ آن ماشین چقدر قشنگ است آن آدم چقدر رفتار جالبی نشان می‌دهد. به جای حرص و جوش خوردن که هیچ چیزی را حل نمی‌کند از چیزهای زیبایی‌ که در اطرافتان است استفاده کنید.

 استفاده از بوی سیب و به

نکتة دوم که توصیة یکی از اساتید بزرگوار ماست: به جای اینکه عروسک و لرزانک جلوی ماشینتان بگذارید بیایید یک دانه بِه یا یک دانه سیب جلوی داشبورد ماشین بگذارید. عطر به و عطر سیب از آرامش بخشها و مقویات روح‌اند. اصلا ما در طب سنتی برای آرام بخشی توصیه به بوئیدن سیب و به داریم. تصور کنید در ترافیک گیر کردی و هوا هم گرما است -اتفاقاً گرمی هوا بوی بِه یا سیب را در می‌آورد- آن را بگیر جلوی بینی ات و عمیق استنشاق کن! ببین چقدر به تو آرامش می‌دهد و اگر هم دوست داشتی قاچ کن بخور! اصلاً خوردن این میوه هم به بدنت رطوبت می‌دهد و هم عطریت آن به تقویت روح و حس آرامش کمک می کند.

اثر بوی خوش بر سلامتی و تعدیل مزاج

یکی از فرح بخشهای خوب برای روح و تقویت‌کننده‌های ذهن و قلب، بوهای خوش و ملایم هستند که در فصل گرما توصیة ما به بوهای خنک تر است. مثلا همین بوی سیب و همچنین بوی صندل، بوی نیلوفر، بوی بنفشه اینها بوهای خنکی هستند که به افراد  گرم مزاج توصیه می‌شود و کسانی که سردردهای گرم پیدا می‎‌کنند بوئیدن بوهای خنک برایشان بسیار موثر است. یا حتی گلاب اگر به آن حساس نیستید چون می‌دانید گلاب از آن چیزهایی است که به آن مرکب القوی می‌گویند در جایی که گرم است خنکی می‌بخشد و در جایی که سرد است گرمی می‌بخشد. هر دو تا خصلت را از خود نشان می‌دهد. ولی باید خیلی ملایم باشد. یک ظرف اسپری خالی بردارید در آن  آب و گلاب را با هم قاطی کنید. مقدار اندکی گلاب و بیشتر آب باشد. ظرف اسپری را در ماشینتان بگذارید و همین که دیدید دارد حالتان بد می‌شود یا خشمگین شدید یا استرس‌ محیطی زیاد شد، در فضای ماشین اسپری کنید. یا در اتاق محیط کارتان بپاشید یا روی صورتتان بگیرید و مستقیم اسپری کنید. بوئیدن و استشمام آن  و نشستن خنکهای آن بر جسم شما باعث آرامش و نشاط می‌شود. کمی بی خیالی و کمی آرامش گرفتن می‌تواند خیلی از این استرسها که به نظر ما واقعاً  کاری با آن نمی‌شود کرد را درمان و کنترل کند.