آیا خواب بعد از غذا صحیح است؟

در طب سنتی ایرانی اسلامی واجب است بعد از غذا حالی ادر طب سنتی ایرانی اسلامی واجب است بعد از غذا حالی از سکون داشته باشیم و حرکت اصلاً مناسب نیست.اما آیا این سکون همان خوابیدن است؟ آداب آن چیست؟

 توصیه شده است که از حرکت های خشن، تند و شدید بعد از اینکه غذا میل شد پرهیز شود به خاطر اینکه باید غذا از بالای معده به پایین معده برود و از دهانه معده به کف معده برسد چون بهترین قدرت هضم در قعر معده قرار دارد. هنگام تناول غذا ابتدا  غذا توقف کوتاهی در فم یا دهانه معده دارد -این زمان کوتاه حدودا نیم ساعت، ۴۰  دقیقه یا نهایت برای معده هایی که ضعیف تر هستند ۱ ساعت طول می کشد- تا غذا از دهانه معده کاملاً در قعر معده جایگزین شود و عملیات هضم روی آن شروع شود. اگر وقتی که غذا در دهانه معده است ما از حالت عمودی که داریم افقی شویم یعنی حالت درازکشیده پیدا کنیم، غذا به مری بازگشت پیدا می کند و این اصلاً خوب نیست و سوزش ها و ریفلاکس ها و… که همه در جریانش هستیم و احتمالاً هر کسی هم مدتی گرفتارش بوده اتفاق می افتد. به خاطر همین می گویند بعد از صرف غذا اول به آرامی چند قدمی بردارید

چهل قدم آرام و ملایم

درسیره‌ی علما گاهاً آمده تا ۴۰ قدم برمی داشتند و در طب سنتی اشاره شده که چند قدمی بردارید. (چند قدمی) یعنی اینقدر در طب سنتی مد نظر هست که بنا به هر توانی که هر فردی دارد غذا از سر معده پایین بیاید و یک مقدار سبکی در ناحیه بالای معده حس شود و غذا ریزش پیدا کند به این در طب سنتی می گوییم مرحله انحدار غذا ، یا پایین آمدن غذا.

این راه رفتن اصلا نباید سریع باشد، بدن نباید دچار تکان شود ، نباید غذا در معده حرکت شدید کند چون هضم را دچار اشکال می کند . در حدی که فقط به ریزش غذا کمک کند. بعد از این چند قدم دیگر اجازه نداریم هیچ فعالیت بدنی شدیدی انجام دهیم. هر کار و فعالیت بدنی فرد را دچار عدم بهره برداری از غذایی که خورده می کند نه تنها بهره ای نمی برد بلکه آن غذا برایش بیماری زا هم خواهد شد .

سکون بهترین راهکار بعد از غذا

 بنابراین به افراد می گوییم سکون داشته باشند ، حالا این سکون به معنای خواب هست یا نه باید توضیح دهم . ما در طب سنتی خواب را فقط برای شب می دانیم . اصلا خداوند شب را برای خواب آفریده و روز را برای فعالیت مناسب . این سکون بعداز غذا بیشتر به معنای استراحت ، چرت زدن و در حد یک خواب بسیار سبک و سطحی است . طول زمانش باید خیلی کوتاه باشد ، حدود نیم ساعت ، ۲۰ دقیقه ، دیگر نهایتاً برای کسانی که خیلی در نیمه اول روز خود را خسته کرده اند و در وعده ناهار نیاز به استراحت دارند ۴۰ دقیقه ؛ و در وعده شام هم که با یک فاصله مناسبی از غذا خوردن که دیگر خواب اصلی رخ می دهد و در آن مورد در خوابیدن مشکلی نداریم .

چه در مورد خانم‌ها چه آقایان که ما انتظار داریم بعد از غذا هر دو مشترکاً سفره را جمع کنند و ظرفها را جمع و جور و شستشو کنند ، اگر حرکت خیلی شدیدی نداشته باشند اشکالی ندارد، در حد یک حرکت خیلی آرام یعنی ایستاده پای ظرفشویی مثلاً و دست‌ها آرام دارد تکان می خورد و آن آرامش کلی بدن به هم نمی ریزد ، شاخص این است که غذا در معده تکان نخورد و جابجا نشود.

حرکات ملایم و بدون تکانش بلامانع است

چون قرار است حالا یک ساعت یا ۴۵ دقیقه تا استراحت فاصله بدهیم ، بالاخره فرد می گوید من الان می خواهم یه کاری را برای خودم تعریف کنم ؛ می تواند این کارها را انجام بدهد: جمع کردن سفره، حرکت آرام و ظرف شستن آرام، -ما معمولاً به خانم ها می گوییم دیگ های بزرگ را نشویید ، این هارا بگذارید برای بعد ، ولی می توانید بشقاب و قاشق و چیزای کوچک که خیلی حرکت زیادی نمی‌خواهند را بشویید ، اشکالی ندارد- مطالعه کردن بدون تمرکز و هیجان هم اشکال ندارد . خیلی از افراد مثلاً لم می دهند اخبار می خوانند ، یا تلویزیون نگاه می‌کنند ، در حدی که استراحت با حالت دراز کشیده نباشد نشسته یا حتی نیمه نشسته اشکالی ندارد.

اول به سمت چپ دراز بکشید

۴۵ دقیقه، یک ساعتی گذشت بعد باید چه کار کنیم؟ کتب طب سنتی می گویند که چون کبد در طرف راست معده قرار دارد،  و وقتی مرحله اول هضم در معده انجام شد غذا در مرحله دوم قرار است به کبد برود ، اگر این شیرابه ها که هنوز کامل هضم نشده و آماده نشده است زود هنگام از معده به سمت کبد برود یک اشکال پیش می آید و اگر هم خیلی زیاد در معده بماند و شرایطی ایجاد نکنیم که اینها بهتر و راحت تر به سمت کبد بروند باز هم یک اشکال  پیش می آید . پس ما یک برآورد می کنیم از زمان هضمی که قرار است معده انجام دهد و زمانی که قرار است شیرابه ها وارد کبد شوند و برای جریان صحیح غذا در مراحل هضم برنامه ریزی می کنیم. در کتب طب سنتی ما آمده که بعد از این یک ساعت اگر فرصت نیم ساعت یا ۴۵ دقیقه استراحت را به بدن دادید ، که از همان اول روی شانه چپ بخوابید. یعنی کاری کنید که کبد روی معده قرار بگیرد و حرارت کبد برای هضم بهتر به معده قوت دهد. در عین حال خلاف جهت جاذبه هم هست که شیرابه ها به سمت کبد نروند چون هنوز آماده نشده اند ، پس روی شانه چپ بخوابید . اگر نه ، عجله داشتید و فرصت نداشتید و آن فاصله کافی برای اینکه انحدار غذا خوب انجام بگیرد را ندادید ، اول یک ربع ساعتی روی شانه راست، نیمه نشسته، بخوابید چون قوس اصلی معده به سمت راست است و لیز خوردن غذا در معده روی سمت راست راحت تر صورت می گیرد. در کتب طب سنتی آمده است اول یک ربع ساعت روی دست راست لم بدهید، با لم دادن روی دست راست این  انحدار غذاها آرام صورت می گیرد و بعد روی شانه چپ بچرخید و دراز بکشید و اجازه بدهید که عملیات هضم با کمک کبد زودتر انجام شود و معده گرمای کبد را بگیرد. این مرحله حدود یک ساعت طول می کشد. یعنی دو ساعت پس از غذا –یک ساعت نشستید و فرصت دادید و یک ساعت بعد از آن- تقریبا مرحله اصلی هضم معدی سر و سامان می گیرد.

زمان استراحت بر شانه راست

حالا مرحله هضم معدی تقریباً انجام شده ، اگر در این مرحله برای خواب آماده شدید حالا دیگر باید بعد از مرحله هضم معدی به سمت راست بخوابید که غذای به شیرابه تبدیل شده و آماده برای هضم دوم به سمت کبد برود ، با شرایطی مهیا و سیستمی که جاذبه هم دارد کمکش می کند .

 استراحت ما چقدر باید طول بکشد؟

 البته همیشه این سوال پیش می آید که ما یک ۴۵ دقیقه قرار بود اول  صبر بکنیم، یکی دو ساعت، بسته به لطافت و غلظت غذا هم که مرحله هضم معده صورت می گیرد ، بعد مرحله هضم کبدی شروع می شود که چند ساعت طول می کشد و این توضیحات نحوه استراحت و شانه چپ و راست و… با این حساب چند ساعت استراحت ما طول می کشد. دقت کنید قرار نیست همه اش را خواب باشیم یعنی دوستان دقت کنند که در هر مرحله ای وارد استراحت شدید این قوانین را رعایت کنید، اگر وسط مرحله هضم اول وارد استراحت شدید روی شانه‌ی چپ بخوابید ، اگر نه هضم اول تمام شده مثلا سه ساعت از غذا گذشته و برای شما الان شرایط استراحت پیش آمده روی شانه راست بخوابید تا غذا بتواند به آسانی به سمت کبد تمایل پیدا کند و کبد بر آن اشتمال پیدا کند و مرحله هضم را به درستی انجام دهد .

با قوانین بدن خود آشنا باشید

بنابراین لازمه‌ی این برنامه ریزی برای سکون بعد از غذا یکی این است که ما از ساعت‌های هضم غذاهای مختلف اطلاع نسبی داشته باشیم، از قدرت هضم معده خود اطلاع داشته باشیم یعنی ممکن است یک فرد یک غذا را در یک ساعت هضم کند و برسد به مرحله هضم دوم که می خواهد به سمت کبد برود ، یه فرد دیگر سه ساعت زمان ببرد یک فردی که خیلی معده گرمی دارد در نیم ساعت هضم کند ، به طبیعت خود دقت کنیم‌ در مرحله ای که باید به شانه راست بخوابیم یا باید به شانه چپ بخوابیم ، هر کدام را بنابر ساعت هضم غذا تنظیم کنیم .

جنبش و بی قراری در حرکات ممنوع

خیلی از افراد می گویند که من گاهی از این مدل خوابیدن خسته می شوم و شانه به شانه می شوم، یکی از بدترین چیزها برای (استراحتِ کمک هضم) این است که دائماً شانه به شانه شوید یعنی همان تکانشی که نمی‌خواهیم در معده رخ دهد را با این حرکت ایجاد می کنیم و شاید افراد هم این را کاملاً حس کرده باشند وقتی زیاد شانه به شانه می شوند بعد ترش می کنند درحالیکه اگه با آرامش روی یک شانه استراحت می‌کردند اصلاً این شرایط سوء هاضمه برایشان اتفاق نمی‌افتاد .

پس خیلی با آرامش اولش چند قدم ، قدم می زنیم ، بعد روی شانه چپ استراحت می کنیم که معده به کمک کبد هضم بهتر انجام بدهد و بعد در مرحله هضم دوم اگر مهیای خواب شدیم و مهیای استراحت شدیم روی شانه راست می‌خوابیم که جاذبه به رفتن شیرابه ها به سمت کبد کمک کند و ترجیحاً خواب عمیق نمی رویم خواب خیلی ملایمی باشد و سبک باشد در حد استراحت باشد. شرایط خوابیدن بر غذای شب را هم انشاالله در مقاله بعد اشاره خواهیم کرد.