توصیه های غذایی در فصل بهار

بیایید کمی درمورد توصیه های غذایی در فصل بهار با هم صحبت کنیم .

 با یک تقسیم بندی اولیه و البته دقیق در همین ابتدای صحبت خیلی واضح باید بگویم هرچه غذای غلیظ و بسیار گرم است در بهار نخورید و هرچه غذای لطیف و مایل به خنکی است در فصل بهار بخورید .

غذای غلیظ چیست؟

حالا اینکه غذای لطیف چیست و غذای غلیظ کدامست یک مبحث مفصلی است. غذاهای غلیظ و خیلی گرم به زبان ساده گوشتها و شیرینی ها خصوصا کلوچه ها و کیک ها، حلواها و همه شیرینی هایی که با آرد و روغن ساخته شده اند ، حلیم ها که گوشت معمولا دارند و غلظت هم دارند ، هر غذایی که در قوام غلیظ است.

همچنین غذاهای سرخ کردنی که هنگام هضم سنگینی ایجاد می کنند، غذاهای تلخ و شور و تند و شیرینی های زیاد را جزو غذاهایی می آوریم که در بهار باید پرهیز شود.

سمنو هم غلیظ است ، خیلی هم غلیظ است و خوردن آن در ابتدای بهار و در سر سفره هفت سین فقط در حد کم جایز است چون آن را نشانه برکت می دانیم ، سمنو در سفره ی هفت سین ایرانی نشانی از برکت گندم است ، به مقدار کم اشکالی ندارد اما اگر زیاده روی کنید عوارض غذای غلیظ را برای شما به جای خواهد گذاشت.

قبلا در یک مقاله درباره غذاهای مضر در فصل بهار صحبت کرده ایم.

غذای لطیف یعنی چه؟

غذاهای لطیف غذاهایی هستند که اجزای آنها از هم فاصلۀ بیشتری دارند ، هضمشان در بدن آسان تر است و خونی که از آنها تولید می شود ، خون رقیق است. این یک توضیح کلی برای غذای لطیف است . نمونه هایش را اگر بخواهیم نام ببریم ، اول از همه انواعی از آش هاست که اغلب خانواده های سنتی در فصل بهار آنها را طبخ می کنند.

بهترین آش های بهاره

اسم بهار و سبزی های بهار که می آید ناخودآگاه آش ماست و آش دوغ و آش آبغوره و آشهای بهارۀ مناطق مختلف خصوصاً نواحی غرب و شمال کشور به ذهن می آید ، شهرهای مختلف معمولا آش های بهاره و سبزی های مخصوص خودشان را دارند ، اینها از بهترین غذاها در فصل بهار هستند.

غذاهای لطیف به رقیق شدن خون و کاهش غلیان خون کمک می کنند. از طرفی چون غذاییت خیلی زیادی ندارند ، یعنی قدرت خون سازی قوی ندارند عوارضی که ویژه بهار است و در اثر هیجان خون در بدن به وجود می آید را کاهش می دهند و  باعث می شود بدن ما به انباشته های خود در طول زمستان قناعت کند و آنها را مصرف کند و نگذارد که بدن دچار انباشتگی بیشتر مواد غذایی مازاد بر نیاز و فضولات و غیره شود .

انواع آش های محلی با سبزیجات بهاره بهترین توصیه برای مواد غذایی مناسب و مفید در فصل بهار است. هرچه بتوانید از سبزیجات بهاره بیشتر استفاده کنید ، هم به پاکسازی بدن و هم به لطافت بخشیدن خون بیشتر کمک کرده اید. این یعنی رژیم غذایی مفید در فصل بهار.

سبزی های بهاره

سبزیهای بهاره چه خام چه پخته مفیدند. اگر به صورت آش ها می خواهید استفاده کنید که ناگزیرید بپزید ، بعد به قدرت هضم گوارشی خود نگاه کنید . بعضی معده ها توانایی هضم سبزیجات را از دست داده اند. نمی گویم ندارند بلکه از دست داده اند ، آن هم به خاطر رفتار بدی که افراد با معده خود داشته اند وگرنه معده سالم عموما باید بتواند سبزی ها را هضم کند چون جزو لطیف ترین مواد غذایی هستند، و مصرف کردن آنها می تواند در سیستم غذایی بسیار مفید باشد ، حضرت امام کاظم (ع) می فرمایند که اگر سر سفره سبزی نباشید ، من سر این سفره نمی نشینم ، عادت ائمه ما -در مناطقی که سبزی های خوراکی در آنجا وجود داشته-  خوردن سبزیجات بوده است.

همچنین در فصل بهار از بورانی سبزی های بهاره و سورانی ها که با سبزی های دشت و کوه و دمن پخته می‌شود غافل نشوید. -حالا شاید اسمش برای بسیاری از مناطق ناآشنا باشد- ، اینها هم از غذاهای خیلی مفید در فصل بهار هستند .

آیا خوردن سالاد در بهار مفید است؟

اینجا ممکن است یک سوال پیش آید که آیا ما سالاد را با سبزی معادل بگیریم و سالاد را هم جزو غذاهای لطیف بگیریم ؟ عموما صیفی جات هم که عمدتا از آنها سالاد درست می کنیم جزو غذاها و خوراکی های لطیف هستند ، البته یک سری خوراکی های غلیظ هم در مجموعه آنها هست، مثلا کلم غلیظ است ، هویج به مقدار مختصری غلظت در خودش دارد اما مثلا کاهو کرفس گوجه خیار و …. اینها همه لطیف هستند. استفاده از آنها بنا به فصل در ابتدای غذا اشکالی ندارد اگر معده آمادگی آن را دارد و توانایی هضم خوراک لطیف خام را در ابتدای غذا از دست نداده است می توانیم غذا را به آرامی با سالاد شروع کنیم و بعد به سراغ غذای اصلی برویم که به حجم کافی بخوریم و در مصرف غذا خیلی پر خوری نکنیم.

البته مراقب باشیم که با سالاد به معده فشار نیاوریم و به توانایی معده دقت کنیم. خیلی اوقات برای تعدیل حرارت معده و فهم اینکه ما واقعا چقدر گرسنه ایم خوردن سالاد به ما کمک می کند و فرصت می دهد تا  اشتهای کاذب فروکش کند و مغز به ما اعلام کند که واقعاً چقدر به ماده غذایی اصلی نیاز داریم، خیلی وقتها ما عادتی غذا می خوریم و نمی دانیم حقیقتاً چقدر گرسنه ایم.

مصرف خنکی ها در بهار

غذای ما در فصل بهار باید میل به خنکی داشته باشد ، اما این خنکی باید ملایم باشد. حتما باید حواسمان باشد که سردی این مواد غذایی غلبه پیدا نکند ، نحوه درست کردن سالاد یا چیدن سبزیجات و صیفی جاتی که می خواهیم سر سفرۀ سنتی و اسلامی خود استفاده کنیم در فصول مختلف متفاوت است. مثلا در زمستان مزاجش را به سوی گرمی ببریم ، بهار به سوی خنکی ملایم و در تابستان سردی آن را بیشتر کنیم. اینها قابل تنظیم است و هرکدام از صیفی جات هم یک طبیعتی دارند ، فرضا همین هویج، گزر یا زردک ، طبع گرم ملایم دارد یعنی اگر شما از رنده شدۀ هویج یا از دانه های ذرت روی سالاد استفاده کنید طبع آن را مختصری گرم کرده اید.

یا از پودر سبزیجاتی مثل نعنا ، شنبلیله، جعفری یا سبزی خرد شده در سالاد مثل ریحان و نعنا و شوید و…استفاده کنیم. اینها باعث می شود که طبیعت سالاد به سمت معتدل یا خنک ملایم یا گرم ملایم -بسته به حجمی که استفاده می کنیم- متمایل شود .

حرف اصلی ما این است که ما در مورد سبزیجات و سالاد باید بدانیم که اولا خوردن آن مجاز است و اشکالی ندارد ، حجم آن متناسب توان هضم ما باشد و حتی الامکان خیلی پرمقدار نباشد که به معده فشار بیاید.

 طبع غذا را مدیریت کنید

آش های سنتی را نگاه کنید. از قدیم الایام دقت داشتند که هیچ گاه ترکیب غذا از چیزی که طبیعت آن را به سمت اعتدال ببرد خالی نباشد ، آش جو هم که درست می کردند مقداری زیره به آن می‌زدند ، (آب دوغ خیار) هم که درست می کردند کشمشش را حتما همراهش می زدند ، گردو را حتما در آن می ریختند و نعنا اضافه می کردند. سبزیجاتی که در آش ماست و آش دوغ استفاده می شود، بسیاری از آنها میل به گرمی ملایم دارند .

اینها به تعادل آش کمک می کند.

البته نعنا را داغ و سرخ نکنید ، پیاز نباید سرخ شود این سرخ کردن ها خواص مفید مواد را از بین می برند.

این آشی می شود که برای بدن مفید است. ما نمی خواهیم فقط ذائقه را تحریک کنیم و اشتها را برانگیزیم. می خواهیم چیزی بخوریم که مفید باشد هرچند ذائقه ها هم متاسفانه بر اساس بد عادتی تغییر کرده ، اما کم کم می توانند به خیر و صلاح نزدیک شوند . بنابراین سبزی های آش دوغ و آش ماست نسبتا مایل به گرمی هستند که در کنار دوغ و ماست، یک خنکی ملایمی درست می کنند که مناسب فصل بهار و پاکسازی های آن است.

باز هم فرد به مزاج خودش نگاه کند تا ببیند چه مقدار می‌تواند این آش و این خنکی را هضم کند. اگر معده مریض و ناتوانی دارد نباید اصرار بر خنکی خوردن کند .

 حبوبات مناسب بهار

از حبوبات هم چیزی که در فصل بهار بیشتر توصیه می‌کنیم، عدس و ماش است. خصوصا سعی کنید در غذاهای بهاره ماش بیشتر استفاده کنید اگر لازم شد به آش ها حبوبات بزنید ، از عدس و ماش استفاده کنید ، در حبوبات میل این دو به خنکی بیشتر است.

خورشت های بهاره

 خورشت های خنک هم می توانید درست کنید ، یک خورشت خیلی خوب و مطلوب در فصل بهار خورشت کدو است . خورشت کدو یک خورشت ملایم مایل به خنکی و با هضم خوب است. می دانید مضرات کدو را می توانید با کمی تفت دادن در روغن بگیرید و وقتی که در فضای خورشت طبخ می شود سردی و تری آزاردهنده آن برای برخی معده های ناتوان گرفته می شود .

 فصل بامیه هم که بهار است و می تواند خوراک و خورشت خوبی برای این فصل باشد .

خورشت کنگر از چیزهایی است که حتماً توصیه می کنم همه حتی شده یک نوبت در بهار  بخورند. از توصیه های اکید است که کنگر در فصل بهار می تواند یک پاکسازی کامل از فضای معده انجام دهد و یک سری فضولات انباشته شده در معده و روده ها را پاک کند. در عین حالی که غذای خوش خوراکی است می تواند اثر سلامتی بخش خوبی هم بر جای بگذارد .

به توصیه کلی که هم در طب اسلامی و هم در طب سنتی داریم تاکید می کنم که: خوراکی هر فصلی را در همان فصل بخورید که خداوند آنرا مناسب بدن در آن فصل قرار داده است. این می تواند توصیۀ راهنمای ما در انتخاب غذا باشد.