خانه
مقالات
پکیج ها و دوره های آموزشی
درباره دکتر
آب و هوا، پاکسازی بدن، شش گانه سلامتی، فصل بهار
بهترین روش پاکسازی در فصل بهار
در طب سنتی ایران هر فصلی تدابیر پاکسازی مخصوص به خود دارد و در هر فصلی به یک یا چند تا از انواع پاکسازی اجازۀ اجرا داده شده است.
می‌دانید که در طب سنتی به این پاکسازی ها می‌گوییم: (استفراغات). یعنی طلب فراغت کردن. یعنی خارج کردن مواد زائد از بدن. این استفراغات انواع بسیار متنوعی دارند ممکن است به وسیلة ایجاد اسهال رخ دهد یا به وسیلة ایجاد عرق یا با قی کردن و بالا آوردن از فضای معده پاکسازی بشود ممکن است برای پاکسازی، خون را خارج کنیم و آن هم یک نوع استفراغ است این روش شاید با ایجاد خون دماغ یا باز کردن رگ (فصد) یا تیغ زدن طبی (حجامت) و زالو باشد. گاهی هم پاکسازی با ایجاد ترشحات از فضاهایی مثل رحم یا بینی (نزله ایجاد کردن) و غیره یا ایجاد عطسه با عطوسات باشد.
آداب پاکسازی فصل مفصلی در طب سنتی است و در هر فصلی همة اینها اجازه داده نمی‌شود. آداب مخصوص به خودش را دارد و باید ببینیم مزاج فرد و شرایط بدن در آن فصل اجازه می‌دهد که ما از این روش استفاده کنیم یا نه. این را طبیب حاذق باید تشخیص دهد که در چه فصلی چه نوع استفراغی را برای بدن بیمار یا بدنی که می‌خواهد سلامتی خود را حفظ کند، استفاده نماید.
انواع پاکسازی در طب ایرانی
ما دو نوع پاکسازی در بدن داریم یکی برای حفظ و ارتقای سلامتی است که به آن روش می‌گوییم: (تقدمه الحفظ) یا (تقدم بالحفظ). در واقع طبیب حاذق با معاینه و با تدبر در حالات افراد پی می برد که در آینده چه مشکلی قرار است -مثلاً در فصل تابستان- برای فرد رخ دهد و برای او یک تدبیری را در بهار در نظر می‌گیرد و از خطرات احتمالی پیشگیری می کند.
و یک نوع از استفراغات برای درمان است. یعنی ما الان انباشتگی یک مادة زائد را در بدن می‌بینم آن مادة زائد علائم بیمار گونه ایجاد کرده است و آن را تدبیر می‌کنیم آماده می‌کنیم و با یکی از روشهای استفراغ از بدن خارج می‌کنیم که عامل و سبب بیماری را خارج کرده باشیم.
آن چیزی که در فصل بهار مد نظر ماست از نوع حفظ الصحه‌ای است.
در بهار با چه مشکلی روبه رو هستیم؟
اول ببینیم که چه اتفاقی در بدن ما پیش می‌آید که در فصل بهار نیاز به پاکسازی داریم.
فصل بهار بعد از فصل زمستان می‌آید و زمستان فصلی است سرد و لازمۀ سرما تراکم و تکاثف مواد است (یعنی سفت و سخت شدن مواد فضولی در بدن). گرما که از راه می‌رسد این مواد منبسط می‌شوند حجم پیدا می‌کنند و با منبسط شدن، سر و صدا راه می اندازند و علائمی از خود نشان می‌دهند. تا حالا آرام بودند و بدن متوجه نبود یک سری فضولات و مواد زائد درونش انباشته شده است ولی حالا بیرون می‌ریزند و سیلان پیدا می‌کنند و رقیق می شوند و بعد یک سری به خون می‌ریزند و آزردگی‌هایی در بدن گزارش می‌شود و یک سری به پوست می‌ریزد و در سطح پوستی مشکلات بثوری نشان داده می‌شود و در بدن‌های ضعیف به سمت مغابن (غدد لنفاوی) می‌ریزد و در کشالة ران، زیر بغل، پشت گوش و سایر غدد لنفاوی یک برجستگی ایجاد می شود و در بدن‌های ضعیف و پرفضولات توده‌هایی به شکل دمل و جوش‌های بزرگ خود را نشان می‌دهد.
پاکسازی بهار یعنی پیشگیری از بیماری ها
خوب باید اینها را تدبیر کرد و پاکسازی کرد چون دو تا مشکل پیش آمده است. یکی اینکه فصل زمستان به واسطة سرما انقباض و تکاثف ایجاد می‌کند و یکی دیگر اینکه به علت سردی، کم تحرکی و مصرف زیادتر مواد غلیظ -چون ما در فصل سرما به انرژی نیاز داریم مواد غلیظ‌تری مصرف می‌کنیم- مواد زائد زیادی در بدن ما تولید می‌شود.
فصل بهار فصل نهوض و برانگیختگی است. قوای درونی شروع می‌کنند به خانه تکانی بدن بنابراین هر چه مادة زائد و فضولی و غیره در گوشه و کنار بدن در منافذ و فضاهای خالی مخفی شده‌اند در اطراف جمع می‌کند و می‌ریزد در مسیرهای دفعی، در جریان خون یا سطح پوست و مغابن و اینها به صورت علایم بیمارگونه بروز پیدا می‌کنند مثل بثورات ، دمل ، خونریزیهای لثه و خونریزیهای از بینی و سایر بیماری‌ها. اما هنر طب ایرانی اینست که یک قدم جلوتر از این اتفاقات تدبیر می کند و با استفراغات مناسب در فصل بهار دست پیش را می گیرد.
پاکسازی های مناسب بهار
هر فصلی یک تدبیر خاصی از استفراغات را می‌طلبد و خصوصیت ویژة فصل بهار این است که تمام انواع استفراغات در آن اجازه داده شده است. چون ما اعتدال هوا و اعتدال بدن هر دو را داریم و در بالاترین سطح قوای بدن هستیم و تقریباً می‌شود گفت در میان استفراغات -اگر نیاز بدن باشد- با تدبیر طبیب حاذق منعی از لحاظ فصل وجود ندارد.
فصل بهار تنها فصلی است که کلیة استفراغات در آن اجازه داده شده است اما ما باید از انواعی که مورد نیاز هر فرد است و کاربرد بیشتری برای او دارد استفاده کنیم.
انتخاب مناسب ترین مسیر برای پاکسازی
قانونی در طب سنتی داریم که مادة زائد را باید از نزدیکترین راه به بیرون فرستاد یعنی اگر مثلاً یک مادۀ زائدی زیر سطح پوست جمع شده است نباید آن را سمت روده بکشیم و از راه اسهال دفع کنیم بلکه از همان نزدیکترین راه یعنی از سطح پوست به روش تعریق و ماساژ و مالش و غیره خارج می‌کنیم. در واقع راحت‌ترین راه، راه مستقیم است. باید بررسی کنیم و ببینیم ماده فضولی ما به کدام منافذ خروجی نزدیکتر است از همان جا خارجش کنیم. مثلاً اگر مواد زائد در معده و فضای صدر جمع شده از راه قی خارج کنید لازم نیست دور بزنید و آن را با فصد یا با حجامت خارج کنید.
پس یک نگاه می‌کنیم به بدن ببینیم در فصل زمستان در چه مناطقی مشکلاتی برای ما پیش آمده است و چه بهتر که محکم کاری کنیم و از طبیب هم کمک بگیریم تا به ما بگوید که الان فضولات و مواد زائد در کدام قسمت بدن ما بیشتر انباشته است و با چه روشی باید پاکسازی شود.
همه افراد نیاز به پاکسازی بهاره ندارند
این را هم بدانید که پاکسازی مفصل در مورد همة بدن‌ها مصداق پیدا نمی‌کند.
کسی که تدابیر فصل زمستان را خوب اجرا کرده است، بیش از حد نیاز پرخوری نکرده ، ورزش کافی داشته و اگر نیاز به استفراغات مقطعی در همان زمان داشته انجام داده است، الان در فصل بهار هم ورزش خوبی انجام می‌دهد، خواب‌آلودگی را از خودش دور کرده و تدبیر خواب و خورد و خوراک و توصیه‌ها و پرهیزهای حفظ صحت را رعایت می‌کند چه بسا هیچ نیازی به انواع استفراغات پیدا نکند. یعنی بدن پاک و سالم را دستکاری نمی کنیم و می‌گذاریم طبیعت که قویترین نضج دهندة اخلاط ردی و رطوبات زائد است کار خودش را انجام دهد و از مسیرهایی که صلاح می‌داند به صورت طبیعی -اگر نیاز بود- پاکسازی انجام دهد ما فقط کمک کار طبیعت می‌شویم و در مکان‌هایی که این مواد زیادی دارند دردسر ایجاد می‌کنند و طبیعت به تنهایی از پس آن برنمی‌آید یا بدن ضعیف است یا مادة بیماری قویتر است به کمک طبیعت می آییم و اقداماتی انجام می دهیم.
ایجاد تعریق راهی آسان برای پاکسازی
راهی بسیار ساده، بسیار بی‌خطر، آسان و توصیه شده در بهار راه افزایش تعریق است.
یعنی در فصل بهار چون بدن ما یک هوشمندی ویژه‌ای دارد سعی می‌کند از اعضای اصلی و باطنی مثل مغز و قلب و کبد – سه عضو رئیسة- مواد فضولی را دور کند یعنی با قدرت طبیعت اینها را دور می‌کند و دورترین جا کجاست؟ سطح پوست. دیگر آخر حد است یعنی حد ما و محدودة بدن ما با پوست ما مشخص می‌شود این یعنی نهایت جایی که طبیعت می‌تواند مواد مضر را دور کند. بنابراین به نظر می‌رسد اگر سیستم طبیعت درست کار کند باید اولین لایة مواد فضولی و زائد در نزدیک پوست انباشته شود بنابراین ما هم باید تدابیر را مطابق این تنظیم کنیم. ابتدائاً سراغ خون گرفتن و ایجاد اسهال شدید نرویم و با یک تعریق ملایم بدون استفاده از دارو، فقط با فعالیت بدنی و با ورزش در بهار میزان تعریق بدن را بالا ببریم. حالا بدن خود به خود شروع می‌کند به پاکسازی فضولات زیر پوست و آنها را به آرامی به سمت بیرون خارج می‌کند.
دقت کنیدکه ورزش افراطی نباشد، در حد توان فرد باشد، قوای بدن را در این مورد بررسی کنیم، در بین ساعات روز تقسیم شود ، معده پر از غذا نباشد، مثانه و روده‌ها پر از مادة دفعی نباشد حالا بدن را برای یک تعریق ملایم آماده می‌کنیم.
در متون ما آمده یک سوم تا نیمی از بیماری‌ها را می‌شود با تعریق درمان کرد بدون اینکه بخواهیم وارد مراحل خطرناک دارویی برای بدن شویم چون بالاخره دارو یک جسم ناشناخته برای بدن است و طبیعت برعلیه آن قیام می‌کند و او را ناشناس می‌داند و می‌خواهد از خود دفاع کند.
همانطور که حضرت امام علی علیه‌السلام توصیه کردند تا می‌توانید نباید دارو استفاده کنید و باید بیشتر از روشهای تقویت طبیعت استفاده کنید. طبیعت هوشمند ما را سالم و توانمند خواهد کرد.