ورزش های مناسب با فصل پاییز

چه ورزش هایی مناسب فصل پاییز اند؟ آیا در فصول مختلف ورزش ها هم باید تغییر پیدا کنند؟ یا برخی ورزش های خاص وجود دارند که برای همه فصول و برای همه افراد توصیه شوند؟

حالا دیگر خوب می دانید که هر چیزی در اطراف ماست از حالات و احساسات گرفته تا اجسام و موادی که می توانیم لمس کنیم، از رنگ ها و نورها گرفته تا رفتارها و حرکات ما همه دارای مزاجند و برای تنظیم کردن مزاج هر چیزی با مزاج موقعیت موجود می توانند به کار گرفته شوند.

این موقعیت می تواند یک فصل یا یک بیماری یا یک شرایط سنی باشد. بنابریان هیچ چیزی نداریم که در یک شرایط خاص تدبیر مزاجی نداشته باشد.

حال با این مقدمه ببینیم ورزش برای فصل سرد و خشک پاییز خوب است یا بد؟

 مزاج ورزش و حرکت

اول ببینیم ورزش با بدن ما چه می کند. عموماً حس اولیه هر فرد نسبت به ورزش کردن چیست؟ گرما.

و اگر عادت کنید نه تنها سخت نیست بلکه به شما نشاط می دهد. ما چون معمولاً در ورزش کردن تنبلی می کنیم شروع کردن آن برایمان سخت است. اما در مجموع ورزش معتدل، گرم و نشاط بخش است.

 ورزش گرم است و بدن ما را گرم می کند و احساس حرارت می کنیم و عرق می ریزیم و با این جریان خون و تعریق مسیر های انرژی درون بدن باز می شود.

ما در طب سنتی به این فرآیند می گوییم: انعاش حرارت غریزی

حرارت غریزی در بدن فرد زنده می شود و سرزندگی و نشاط به وجود می آورد و باعث می شود که انسان احساس حرارت مطبوع و زندگی بخش در درون داشته باشد.

 ورزش و دفع رطوبات زائد

و همچنین رطوبت های مفید موجود در بدن به جریان افتد و رطوبت های زائد و بیماریزای موجود دفع شود.

ما در طب سنتی به این رطوبتهای بیماریزا می گوییم: (فضولات رطبه). یعنی مواد زائدی که باید دفع شوند و از جنس رطوبی هم هستند. غالباً هم فضولات از جنس رطوبی اند مگر اینکه طول ماندگاری خیلی زیاد و خشک و منجمد شده باشد.

بنابراین ورزش معتدل دو تا خدمت بزرگ به سلامت ما می کند: یکی اینکه بدن ما را از رطوبت های زائد، اذیت کننده و بیماری زا پاکسازی می کند و به رطوبت های خوب و اصلی بدن که به آن رطوبت غریزی می گوییم قدرت رونمایی و سلامتی بخشی بیشتر می دهد. و دوم آنکه بدن به اعتدال گرم می شود، گرمایی مناسب و موافق با حرارت غریزی.

پس گرمی و اصلاح رطوبات با ورزش مناسب و موافق تدابیر فصل پاییز است.

افزایش انرژی با ورزش

همه ما بعد از یک دوره ورزش حس کرده ایم توان و انرژی ما زیاد می شود، حس جوانی می کنیم، حس سرزندگی و قدرت پیدا می کنیم و شاداب تر می شویم. این از خصوصیات ورزش معتدل و مناسب است. تمام این حالات اگر ورزش افراطی شود و از تعادل خارج گردد معکوس می شود. یعنی ورزش بیش از حد، ورزش هایی که شدید و حرفه ای هستند نه تنها حرارت غریزی را بالا نمی برند و انرژی حیاتی را زیاد نمی کنند و طول عمر را بالا نمی برند بلکه برعکس همه را کاهش می دهند و تضعیف می کنند.

در فصل پاییز چگونه ورزش کنیم؟

 پس در فصل پاییز که ما با سردی و خشکی فصل روبرو هستیم انتظار ما اینست که ورزش معتدل مناسبی داشته باشیم تا افزایش حرارت ملایم و مطبوع و رونق رطوبات غریزی را شاهد باشیم و برای غلبه بر مزاج فصل از این شرایط بهره بگیریم.

اگر بخوایم از نوع ورزش هم صحبت کنیم ترجیح می دهیم ورزش ها رطوبی و گرم باشند. مثلا در آب گرم غوطه ور شدن مطلوب است به شرط آنکه بعد از خارج شدن از آب، سرما به بدن نرسد و باد بدن را نگیرد چون جنس باد در مقطع پاییز سردی و خشکی دارد و موجب سرماخوردگی طولانی می شود. و یا مثلا سونای گرم و مرطوب باشد تا با تعریق ملایم همراه با رطوبت بالای محیط به دفع فضولات کمک کند.

و عموماً همۀ ورزش های معتدل با خود گرمی ملایم و افزایش انرژی حیاتی دارند و چون مزاج فصل پاییز مخالف مزاج حیات و زندگی است -حیات، خون و روح همگی مزاج گرم و تر دارند- به خاطر همین ما باید تا می توانیم حرارت غریزی را در بدن با ورزش بالا ببریم و حواسمان باشد که این ورزش افراطی نشود و انرژی را پایین نبرد.

 ممکن است ورزش زیاد و قوی در زمستان خواص سلامتی بخشی داشته باشد و توصیه شود اما در فصل پاییز سفارش نمی کنیم در فصل تابستان هم سفارش نمی کنیم. در این دو فصل از خشکی و افت انرژی حرارت بدن خیلی می ترسیم بنابراین توصیه می کنیم ورزش فقط در حد اعتدال باشد.

خصوصیات ورزش موثر

ورزش مناسب یعنی چی؟ چه تغییراتی در بدن ما رخ دهد تا بفهمیم الان ورزش ما در حد مناسب است و اگه به چه حدی رسید متوجه شویم که دارد افراطی می شود و باید قطع کنیم؟

 در طب سنتی سه تا خصوصیت داریم که شاخص ورزش موثر است:

• رنگ چهره رو به سرخ شدن برود
•  تعداد تنفس بالا برود
•  و تعریق خوبی ایجاد شود

 هر کدام از این ها در یک حدی بی فایده اند و در یک حدی خطرناکند.  یعنی هم افراط هم تفریط آنها  باید مراقبت شود. اگر فرد ورزش کند اما تعداد نفس بالاتر نرود بداند این ورزش دفع فضولات نمی کند و منفعتی به بدن نمی رساند.

 همین پیاده روی را که ورزشی بسیار مهم و موجب پاکسازی عمومی بدن است اگر خانم ها وسط بازار و خرید انجام دهند به هیچ دردی نمی خورد و فایده ورزشی به بدن نمی رساند. فرد می گوید من دو ساعت است دارم راه میروم و بسیار هم خسته ام، اما چه راه رفتنی؟ ده دقیقه راه رفته نیم ساعت پای یه مغازه ایستاده خرید کرده و بار سنگین به دست گرفته و باز با این بار و وسایل زائد مجدداً کمی راه رفته و باز توقف کرده و هر چند انرژی و توان او از دست رفته اما خصوصیت ورزشی نداشته و جز خستگی ثمره ای برای جسم فرد نیاورده است.

حالت مناسب روح و جسم در ورزش

هنگام ورزش باید بار سنگین نداشته باشید، کفش مناسب پوشیده باشید، تعادل دو طرف بدن برقرار باشد و یک طرف بار یا کیف یا وسایل اضافه در دست نباشد و بدن به یک سمت متمایل و منحرف نشده باشد.

فرد سبک و با آرامش و با توجه ویژه در ذهن به انجام ورزش، فعالیت خود را انجام دهد.

جالب اینجاست که ابن سینا در کتاب قانون تاکید می کند که (اراده و نیت ورزش یادت نرود)!

 اگر هر فعالیتی کردی اما نیت ورزش نداشتی به اندازه کافی در بدن تو اثر نمی گذارد. یعنی باید با روح و ذهن خود درگیر ورزش شوید وگرنه اگر حواست جای دیگری باشد و به قصد دیگری فعالیت کنی  در طب سنتی به آن ورزش نمی گوییم.

 شرایط اتمام ورزش

 حالا اگر فرد در این خصوصیات سه گانه ورزشی که نام بردیم به حد افراط رسید باید ورزش و فعالیت را کاهش دهد یا متوقف کند.

 یعنی اگر تعداد تنفس فرد از چه حد بالاتر رفت نشانه افراط است؟  اگر خواست صحبت کند و نفس کم آورد و کلام منعقد نشد نشانه افراط و ضرر است. یعنی وقتی تنفس شما با ورزش بالا می رود در حدی که اگر خواستی چند کلمه ای حرف بزنی بتوانی حرف بزنی و تعداد تنفس بر توانایی صحبت کردن غلبه نکند خوب است و اگر ناتوان شدی افراط شده است.

 دوم اینکه حرارت و سرخی صورت بیش از اندازه نشود یعنی بر افروختگی شدید نشود.

 اگر فردی حس کرد به برافروختگی شدید رسیده یعنی حرارت با تمام قوا از سطح پوست بیرون می زند و سرخی چهره شدید شده است این هم نشانۀ آنست که باید ورزش را متوقف کند.

 در مورد تعریق اما قضیه فرق می کند و ما افراط تعریق را نشانه افراط ورزش نمی دانیم و هشدار قطع ورزش نیست.

 چون بدنی که خیلی رطوبیست یا فضولات رطبه پرحجم دارد ممکن است خیلی تعریق کند. در این حال  نمی گوییم که حدی از عرق کردن ضرر دارد و نشان بدی است ولی اگر عرق کردن شروع نشود و خیلی کم باشد  می گوییم به حد ورزشی و دفع فضولات نرسیده است و ورزش هنوز موثر نیست. یعنی از این جنبه برای ما شاخص ورزشی محسوب می شود.

 پیاده روی : ورزش خوب پاییزه

ما در طب سنتی چند تا ورزش عام داریم که به همه بدن به اعتدال و تناسب فایده می رسانند و یکی از ساده ترین هایش ورزش پیاده روی است یا به قول طب سنتی: (مشی)

در پیاده روی هم برای آنکه فرد  مطمئن شود که دارد ورزش می کند باید همین شاخصها را در نظر بگیرد.

وقتی کمی چهره ش سرخ شد، تعداد تنفس بالا رفت و عرق ریزش شروع شد بداند که از الان ورزش شروع شده و دارد پاکسازی می کند و انرژی حیاتی را تقویت و اندام را مستحکم می کند و همه فوایدی که از ورزش باید به دست آید به او می رسد.

 حالا چه وقتی قطع کند یا شدت ورزش را تنظیم کند ؟ وقتی که دید سرخی بیش از اندازه با حرارت شدید همراه شد و تنفس به حدی رسید که نمی تواند کلمات را درست ادا کند. در این زمان باید آرام آرام تحرک بدن را به حد معقول و مناسب برساند و به تدریج کاهش دهد. در طب سنتی تاکید شده است که مبادا ورزش را ناگهان قطع کنید که با این کار جریانات خون و انرژی را در بدن به هم می ریزید و به آن آسیب می زنید. باید آرام و به تدریج اندازه فعالیت را کم کنید که یا به حد مطلوب برسید یا به تدریج متوقف کنید.

مراقبت های جانبی در پاییز

 در فصل سرما مراقبت های کنار ورزش را همیشه در نظر داشته باشید.

 مثلا در فصلی که باد سرد می وزد یا جریان هوا زیاد است ممکن است فرد دچار مشکل شود و نزله یا عفونت سینوسها بوجود آید. محافظت از سر و صورت هنگام ورزش فراموش نشود.

 نوع پوشش هنگام ورزش به گونه ای باشد که وقتی ورزش می کنید خیلی زیاد و متراکم نباشد و وقتی عرق می کنید حالت خشک کن داشته باشد و وقتی ورزش را متوقف می کنید بدن را گرم نگه دارد که این شرایط ممکن است با چند دست لباس متفاوت فراهم شود.

نوشیدن مایعات سرد و زیاد هنگام ورزش ممنوع است اما بیست دقیقه بعد از آن به مقدار کم و معتدل درخنکی اشکالی ندارد.